Uzależnienie to złożony stan zdrowotny, obejmujący zarówno aspekty psychiczne, jak i fizyczne. Przejawia się ono przymusem powtarzania określonych działań lub zażywania substancji, pomimo ich negatywnego wpływu na zdrowie, relacje interpersonalne, sytuację finansową czy ogólną jakość życia. Uzależnienia mogą przyjmować różne formy – od substancji takich jak alkohol, narkotyki czy nikotyna, po określone zachowania, na przykład hazard, kompulsywne zakupy, nadmierne korzystanie z gier komputerowych czy mediów społecznościowych.
Charakterystyczne cechy uzależnienia:
Brak kontroli – trudność lub niemożność zaprzestania destrukcyjnego zachowania mimo podjęcia prób.
Przymus – nieodparta potrzeba wykonywania danej czynności lub przyjmowania substancji.
Tolerancja – konieczność zwiększania dawek lub intensywności działań, aby uzyskać pożądane efekty.
Nawroty – skłonność do powracania do uzależniającego zachowania nawet po długim okresie abstynencji.
Ignorowanie konsekwencji – brak reakcji na negatywne skutki zdrowotne, społeczne czy emocjonalne.
Uzależnienie jest obecnie uznawane za chorobę, która oddziałuje na mózg, szczególnie na obszary związane z systemem nagrody, emocjami oraz podejmowaniem decyzji. Proces leczenia wymaga podejścia wieloaspektowego, obejmującego terapię, wsparcie psychologiczne, a także zmiany w stylu życia i otoczeniu osoby uzależnionej.
Co dzieje się w mózgu osoby uzależnionej?
Dochodzi do zaburzeń w obszarach odpowiedzialnych za emocje, myślenie i zachowanie.
Funkcjonowanie kory czołowej, odpowiadającej za kontrolę emocji i podejmowanie decyzji, ulega zakłóceniu.
Zmiany w układzie nagrody powodują wzmożone wydzielanie dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za odczuwanie przyjemności.
Dopamina, często nazywana „hormonem szczęścia”, odgrywa kluczową rolę w regulowaniu energii, nastroju i motywacji. Na początku określone działanie przynosi przyjemność, jednak wraz z upływem czasu czynność ta staje się nawykiem, a później przymusem. Takie zakorzenienie w układzie nagrody prowadzi do rozwoju uzależnienia i zmienia pierwotnie przyjemne doświadczenie w konieczność.
Comments